Το σαφράν, για τις πολύτιμες ιδιότητες του οποίου υπερηφανεύεται η πόλη της Κοζάνης, όπου καλλιεργείται αυτό το όμορφο φυτό, η ανθρωπότητα γνωρίζει εδώ και 3, 5 χιλιάδες χρόνια. Οι αρχαίοι Φοίνικες εκτιμούσαν ιδιαίτερα αυτό το δώρο της φύσης και το πρόσφεραν στην θεά Ασταρτη. Το σαφράν υμνούσε ο Όμηρος, το ανέφερε η Παλαιά Διαθήκη, και η πεντάμορφη Κλεοπάτρα ευραίως χρησιμοποιούσε το σαφράν για τον καλλοπισμό της.
Οι αρχαίοι λαοί χρησιμοποιούσαν το σαφράν σαν αρωματικό και σαν φάρμακο, σαν μπαχαρικό και σαν χρώμα, που, για παράδεγμα ήταν ιδιαίτερα αγαπητό στους Βυζαντινούς εικονογράφους. Οι Έλληνες το ονομάζουν κρόκο. Ο μύθος λέει, πως ο φτερωτός θεός Ερμής, παίζοντας με τον φίλο του Κρόκο, τον χτύπησε τυχαία στο κεφάλι και τον σκότωσε. Εκεί, που έπεσε νεκρός ο Κρόκος, φύτρωσε ένα ωραίο λουλούδι, και οι τρείς σταγόνες αίματος του Κρόκου έγιναν εκείνα τα πολύτιμα στίγματά του άνθους
Στην Ελλάδα το σαφράν βρέθηκε το 17ο αιώνα, όταν το έφεραν από την Αυστρία οι πραγματευτάδες από την Κοζάνη. Και από τότε εδώ και 300 χρόνια τα λουλούδια του ανθίζουν κάτω από το ζεστό μακεδονικό ήλιο, αγκαλιάζοντας σαν ένα πολύχρωμο χαλί τα κοζανίτικα χωριά.Σήμερα με την καλλιέργεια του σαφράν ασχολούνται περίπου 1000 άτομα στα 20 χωριά γύρω από την Κοζάνη. Και εξάγεται ο πολύτιμος κρόκος σε 30 χώρες του κόσμου. Φυτεύεται κάθε καλοκαίρι και το φθινόπωρο οι αγρότες μαζεύουν με τα χέρια τα στίγματά του και τα αποξηραίνουν μέχρι να γίνουν βαθυκόκκινες λεπτές κλωστές. Για να βγει 1 κιλό τελικού προϊόντος, πρέπει να μαζευτούν 150.000 λουλούδια!
Στη λαϊκή γιατρική ο κρόκος χρησιμοποιείται κατά κόρον. Είναι από τα καλύτερα σπασμολυτικά φυσικά φάρμακα, που ανακουφίζει από τους πόνους της περιόδου και στομάχου, κατευνάζει τους κολικούς του νεφρού, διεγείρει την όρεξη και συμβάλλει στην καλύτερη πέψη. Εκτός αυτού, θεραπεύει την ακμή και διάφορες φλεγμονές. Οι αρχαίοι πίστευαν, ότι ο κρόκος προκαλέι τον έρωτα, και ίσως γι’ αυτό το χρησιμοποιούν και σήμερα εν αφθονία στη μαγειρική. Αλλά ακόμα κι αν δεν ερωτευτείτε, τουλάχιστον θα γευτείτε ένα υπέροχο πιάτο!Το σαφράν της Κοζάνης αναγνωρίζεται παγκοσμίως. Οι Ανεξάρτητοι Σεφ και Σομελιέ (Ιnternational Taste & Quality Institute –iTQi) το τίμησαν με το βραβείο τους, και το 2010 στο τσάι της Κοζάνης με βότανα και κρόκο απονεμήθηκε στη Βρετανία το χρυσό αστέρι στην τελετή Great Taste Awards-2010.
Σαφράν δικαίως αποκαλούν «χρυσό της ελληνικής γης». Και όχι μόνο επειδή η καλλιέργειά του χαρίζει εργασία και ευημερία σε δεκάδες οικογένειες, ιδιαίτερα σ’ αυτούς τους χαλεπούς καιριύς, αλλά επειδή μετατρέπει σε θεϊκή αμβροσία και το πιο απλό φαγητό.
Σεφ Κωνσταντίνος Δεληγιάννης